نویسنده : حمید رضا اصلانی,دانشجوی دوره دکترای حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی
حریم خصوصی حداقل به دو معنا قابل تصور بوده و بکار می رود.
درمعنای اول این اصطلاح به مفهوم حوزه ای خصوصی و تعرض ناپذیر از حیات فردی انسان است در این مفهوم این اصطلاح معادل عبارت انگلیسیPrivate Domain می باشد.
در معنای دوم که البته مبتنی بر مسامحه در تعبیر نیز میباشد این اصطلاح به معنی حق افراد در مصون از تعرض بودن حریم خصوصی به مفهوم اول, می باشد و می توان آن را حق بهره مندی از حریم خصوصی نیز نامید ، که البته برای رعایت اختصار , اصطلاح حریم خصوصی, بیشتر در همین معنی اخیر بکار می رود.
در این مفهوم اصطلاح حریم خصوصی معادل عبارتPrivacy Right یا عبارتThe Right To Privacy در زبان انگلیسی می باشد.
هرچند ارائه تعریف مورد وفاق و اجماع از اصطلاح مورد نظر بسیار دشوار است لیکن سعی می کنیم که برای تقریب به ذهن تعریفی اجمالی از آن ارائه نمائیم.موارد ذیل نمونه هایی از تعاریف ارائه شده توسط اندیشمندان غربی می باشد:
• حق شخص مبنی بر اینکه تنهابه حال خود رها شود.
• تمایل اشخاص به اینکه آزادانه تصمیم بگیرند که تحت چه شرایطی و تا چه میزانی خود، وضعیت و رفتارشان را برای دیگران فاش کنند.
• حق اشخاص دائر بر اینکه در مقابل هرگونه مداخله در زندگی یا امور شخصی یا امور خانوادگی از طریق ابزارهای فیزیکی یا افشاء اطلاعات مصون بمانند.
• حریم خصوصی متشکل از سه رکن است:محرمانگی،گمنامی و تنهایی[۲].
هریک از این تعاریف سعی دارند تا عناصر مهم و ارکان حریم خصوصی را به تصویر بکشند. در اینجا بدون آنکه قصد داوری و ارزیابی تک تک این تعاریف را داشته باشیم ، باید بگوییم که عنصر اساسی حریم خصوصی همانا اختیار و آزادی انسانها در تصمیم گیری در خصوص میزان وقوف و مداخله سایرین نسبت به زندگی شخصی ایشان است. هرکس اصولا و بنا بر مبانی که مورد بررسی قرار خواهیم داد, این حق را دارد که خود در خصوص اینکه دیگران تا چه میزان در خصوص زندگی شخصی او بدانند و یا در آن وارد شوند تصمیم بگیرد و در صورت عدم تمایل، ایشان را منع کند.
بنا بر مراتب فوق می توان گفت حریم خصوصی در مفهوم دوم عبارتست از حق اولیه افراد در مصون ماندن حوزه خصوصی ایشان از هرگونه مداخله و تعرض فاقد مجوز قانونی و همچنین منع دیگران از وقوف بر اطلاعات این حوزه . در این معنا ، عبارت حریم خصوصی معادل اصطلاح حق خلوت می باشد[۳].
مباحث مربوط به حریم خصوصی به چهار حوزه قابل تقسیم می باشند :
۱. حریم خصوصی در منازل و اماکن( (Territorial Privac:حق اولیه افراد در مصون از تعرض و تجاوز بودن منازل و اماکن و بطور کلی کلیه مکانهای سرپوشیده یا محصور متعلق به ایشان.
۲. حریم خصوصی جسمانی ( ( Bodily Privacy: حق اشخاص در حمایت و مصون از تعرض بودن تمامیت جسمانی و بدنی ایشان، از جمله جنبه های مرتبط با سلامت جسمی و روحی و همچنین مشخصات و خصوصیات محرمانه بدنی آنها.
۳. حریم خصوصی اطلاعاتی(Information Privacy) : عبارت است از حق اولیه افراد در محرمانه ماندن و جلوگیری از تحصیل ،پردازش و انتشار داده های شخصی مربوط به ایشان مگر در موارد مصرح قانونی .
۴. حریم خصوصی ارتباطاتی(Communication Privacy): حق اشخاص در امنیت و محرمانه باقی ماندن محتوای کلیه اشکال و صور مراسلات و مخابرات متعلق به ایشان.
البته یادآوری این نکته ضروری است که در نوشتار حاضر مراد از حریم خصوصی علی الاصول حریم خصوصی اطلاعاتی است, مگر آنکه خلاف آن تصریح شود.
